W powszechnej świadomości społeczeństwa panuje mit, iż alimenty należą się jedynie małoletnim dzieciom. Jednakże zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami prawnymi osoby dorosłe również mogą domagać się kwot finansowych aby przeznaczyć je na swoje codzienne utrzymanie. Obowiązek alimentacyjny niejednokrotnie powstaje między rozwiedzionymi małżonkami. W poniższym wpisie omówimy kiedy jest możliwe uzyskanie dodatkowych, comiesięcznych środków finansowych od byłego małżonka.
Alimenty – co to jest?
Obowiązek alimentacyjny polega na dostarczaniu innej osobie środków utrzymania i wychowania. Najczęściej są to comiesięczne wpłaty określonej kwoty pieniężnej na rzecz danej osoby. Przepisy, przynajmniej w teorii dopuszczają również wykonywanie obowiązku alimentacyjnego również w inny sposób, np. poprzez dostarczanie odpowiednich środków potrzebnych do życia – jedzenia, ubrań, opału, opłacania czynszu określonej osobie.
Alimenty po rozwodzie
W przypadku posiadania przez rozwodzących się małżonków wspólnych małoletnich dzieci, standardem jest, iż Sąd zasądza odpowiednią na nie kwotę. Jednak w pewnych okolicznościach byli małżonkowie również mają prawo do otrzymywania alimentów na siebie. Zasadniczy wpływ na taką możliwość ma kwestia czy orzeczono rozwód z winą czy też nie.
Rodzaje wyroków rozwodowych
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa wyróżnia się następujące rodzaje wyroków rozwodowych:
- wyrok bez orzekania o winie za rozkład pożycia małżeńskiego, taka możliwość występuje tylko na zgodny wniosek stron,
- wyrok z orzeczeniem winy za rozkład pożycia małżeńskiego tylko z wyłącznej winy jednego małżonka,
- wyrok z orzeczeniem winy za rozkład pożycia małżeńskiego wobec obojga małżonków.
Rozstrzygnięcie, która ze stron ponosi winę za rozpad małżeństwa ma istotny wpływ na kwestię ustalenia odpowiedzialności alimentacyjnej pomiędzy byłymi małżonkami.
Od powyższego bowiem będzie zależał zakres świadczeń alimentacyjnych.
Alimenty w przypadku braku winy rozwodowej
W przypadku, gdy rozwiązanie małżeństwa nastąpi bez orzekania przez Sąd o winie za rozkład pożycia małżeńskiego, możliwość domagania się alimentów przysługuje każdemu z byłych małżonków. W omawianym przypadku zadaniem Strony (albo jej adwokata jeśli występuje w sprawie) jest wykazanie, iż osoba dochodząca alimentów znajduje się
w niedostatku. Pojęcie niedostatku jest bardzo ogólne, dlatego też mamy dużą swobodę
w przedstawianiu odpowiedniej argumentacji, iż jesteśmy w stanie niedostatku.
Alimenty w przypadku winy rozwodowej obojga małżonków
W sytuacji, kiedy Sąd orzeknie winę obojga małżonków w rozpadzie związku małżeńskiego, również każda ze stron będzie miała prawo żądać świadczeń alimentacyjnych. W tym przypadku również będziemy musieli wykazać stan niedostatku.
Alimenty w przypadku winy rozwodowej jednego z małżonków
Zupełnie inaczej przedstawia się kwestia obowiązku alimentacji, gdy tylko jeden z małżonków uznany został za wyłącznie winnego rozwodu. Małżonek, które nie zostanie uznany za winnego będzie miał uproszczony tok dochodzenia alimentów wobec małżonka winnego gdyż nie trzeba będzie już wykazywać stanu niedostatku. W tej sytuacji jedynym zadaniem będzie wykazanie, że nastąpiło istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka nieponoszącego winy.
Jaka jest wysokość alimentów na rzecz byłego małżonka?
Świadczenia alimentacyjne najczęściej są orzekane jako konkretna suma pieniężna,
a ich wysokość zależy głównie od dwóch okoliczności:
- od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego,
- od możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego.
Ważne! Nasze potrzeby finansowe powinniśmy udokumentować za pomocą m.in. faktur, rachunków i innych dokumentów przedstawiających nasze wydatki.
Odnosząc się natomiast do możliwości zarobkowych i majątkowych małżonka, od którego domagamy się alimentów, istotny przy ocenie powyższego będzie nie tylko dochód z wykonywanej pracy, ale także zgromadzony lub otrzymany majątek – np. w drodze spadku lub darowizny.
W zebraniu materiałów dowodowych, dokumentów i ich wstępnej analizy pomocna może być porada prawna u adwokata specjalizującego się rozwodach.
Sąd, orzekając wysokość świadczeń alimentacyjnych, bierze pod uwagę oba powyższe kryteria.
Czas trwania świadczeń alimentacyjnych pomiędzy byłymi małżonkami
-
Zawarcie nowego związku małżeńskiego, a alimenty
W razie zawarcia przez małżonka uprawnionego do alimentów nowego małżeństwa obowiązek alimentacyjny ex-małżonka wygasa. Jest tak dlatego, że małżonek powinien uzyskiwać zaspokajanie swoich potrzeb przede wszystkim w aktualnie istniejącym małżeństwie, i to przez wykonywanie przez małżonków tego nowego małżeństwa ich obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, a więc to nowy małżonek, a nie poprzedni przejmuje niejako ww. powinność.
Ważne: Pozostawanie w konkubinacie przez uprawnionego do alimentacji rozwiedzionego małżonka nie jest ustawową przesłanką wygaśnięcia wobec niego obowiązku alimentacyjnego drugiego z rozwiedzionych małżonków. Jest tak dlatego, że małżonek powinien uzyskiwać zaspokajanie swoich potrzeb przede wszystkim w aktualnie istniejącym małżeństwie,
-
Upływ czasu, a alimenty
Co do zasady: Jeżeli zobowiązanym do alimentacji jest małżonek, który nie został uznany
za winnego rozkładu pożycia (czyli małżonek niewinny), w stosunku do małżonka, który także nie ponosi winy rozkładu, to obowiązek alimentacyjny wygasa z upływem pięciu lat
od orzeczenia rozwodu, termin rozpoczyna się od dnia uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwód.
Wyjątek: ze względu na wyjątkowe, szczególne okoliczności sąd, na skutek powództwa uprawnionego małżonka, może przedłużyć wymieniony termin pięcioletni.
Dożywotnie alimenty: Czasowe ograniczenie (tj. 5 letnie) obowiązku alimentacyjnego między rozwiedzionymi małżonkami nie jest możliwe, gdy małżonkiem zobowiązanym do świadczenia alimentów jest małżonek ponoszący winę rozkładu, i to niezależnie od tego, czy zobowiązany jest w stosunku do małżonka, który także ponosi winę rozkładu, czy w stosunku do małżonka, który winy rozkładu nie ponosi.
-
Zmiana okoliczności życiowych i materialnych dotyczących sytuacji byłych małżonków.
Zmiana okoliczności życiowych oraz materialnych może doprowadzić nie tylko do zmiany wysokości alimentów (podwyższenia lub obniżenia), ale i do wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego. W sytuacji, kiedy początkowo u jednego z byłych małżonków stwierdzono stan niedostatku lub istotnego pogorszenia sytuacji materialnej, lecz po upływie np. 2 lat od zasądzenia alimentów w wyroku rozwodowym, małżonek, który był w ww. stanie podjął pracę lub po prostu zaczął lepiej zarabiać i jego sytuacja majątkowa uległa poprawie, będzie możliwe żądania uchylenia lub przynajmniej obniżenia obowiązku alimentacyjnego. Jednakże należy pamiętać, iż to na osobie wytaczającej powództwo o uchylenie lub zmianę ciąży obowiązek wykazania zasadności roszczenia i tu może okazać się konieczna/niezbędna pomoc adwokata.
Alimenty od małżonka w trakcie trwania małżeństwa
Są sytuacje, kiedy to małżonek od małżonka w trakcie małżeństwa może dochodzić alimentów. Dotyczy to sytuacji, gdy, małżonkowie nie potrafią dogadać się w kwestiach finansowych w czasie trwania małżeństwa. Oczywiście przepisy prawne znajdują stosowne rozwiązanie w powyższej sytuacji. Otóż na każdym z małżonków ciąży obowiązek zaspokajania potrzeb rodziny odpowiednio do swoich sił, zdolności oraz możliwości zarobkowych. Powyższe uregulowanie pełni rolę niejako „protezę” obowiązku alimentacyjnego jednego z małżonków już w trakcie trwania małżeństwa. Przenosząc to na konkretny przykład, jeżeli koszty utrzymania rodziny są opłacane jedynie przez jednego z małżonków, a drugi pomimo posiadania środków finansowych nie chce się dokładać czy to na opłaty czy na utrzymanie dzieci, wtedy możliwe jest wytoczenie przeciwko niemu powództwa do sądu o nałożenie na niego obowiązku określonych świadczeń pieniężnych i to pomimo braku podjętej decyzji o rozwodzie.
W razie jakichkolwiek wątpliwości dotyczących kwestii rozwodowych bądź innej dotyczącej prawa cywilnego, zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią Adwokacką LexActa z Wrocławia, która specjalizuje w prawie cywilnym i rozwodach. Pomoc prawną świadczymy na terenie województwa dolnośląskiego , opolskiego a także na terenie całego kraju.